LAUMĀLIE MA’ONI’ONI FAKAFO’OU ‘ETAU FANAÚ
“Vakai ko e fānau ko e ʻinasi meia Sihova. Ko e totongi ‘oku ʻomi ko e fua he manavá. Hangē ko e ngaahi ngahau ʻi ha nima ʻo ha toʻa. Pehē ʻete maʻu ʻa e ngaahi foha/ʻofefine kei talavou kitá. Monūʻia ā, ka ko e toʻa. Kuo fonu ai ‘ene hofangahau na. ‘E ‘ikai mā ‘a e faʻahinga ko iá, ‘Oka nau ka alea mo honau ngaahi filí ‘i he matapā”. Saame 127:3- 5.
Ko e Same 127 naʻe faʻu maʻa e kahaʻu ‘o ‘Isilelí ke ‘i ai ha haʻanau fānau ki hono toe langa hake ‘a Selusalemá fakataha mo e kakai ‘Isilelí hili ‘a e Fakahē ki Papiloné. Naʻe hoko ia ki he ngaahi foha hangē ko Nehemaiá, naʻa ne langa e ‘ā ‘o Selusalemá. Ko e Kovana ko Seluipepelí naʻa ne toe langa e Temipalé pea ko ‘Esela ē, naʻa ne hoko ko e Taulaʻeiki Lahi, ke ne tataki e Lotú maʻa kinautolu ne foki mei he nofo Haʻisia (Fakahē) ki Papilone ‘i he 538KM. Langa ‘ā ‘a Nehemaia, Langa Temipale ‘a Seluipepeli pea langa Kovinanite mo langa fakaeloto mo fakalaumālie ‘a ‘Esela.
Ko ʻenau fānau ko e ‘inasi mei a Sihova. “Ko e totongi ‘oku Ne ‘omi ko e fua he manava.” Hangē ko e ngaahi ngahau ‘i he nima ‘o ha toʻa, pehē ‘a e ngaahi foha ‘oku te ma’u kei talavou kita.” Naʻe ʻi ai ‘a e ngaahi faingataʻa naʻa nau fepaki mo ia: Ka naʻa nau “Monūʻia ā ka ko e toʻa ‘oku fonu ai ‘ene hofangahau na: ‘E ‘ikai mā ‘a e fa’ahinga ko iá, ‘oka nau ka alea mo honau ngaahi fili ‘i he matapā.”
Ko e laumālie ia ʻo e kaveinga faka-Konifelenisi ki he fānaú. Ke hoko ʻetau fānaú ko e ngaahi foʻi ngahau, ko e tangata mo e fefine, ‘i he nima ‘o ha toʻa, ko e toʻukupu mafimafi ‘a hotau ‘Otua, ke tuku ki he hofangahau ko e famili ʻi ʻapi, Siasi, ʻapiako, kolo mo e fonuá ke fakatonutonu mo fakamasila ke nau lava ‘o ‘ilo ‘a e ngaahi fili ‘o e moʻuí pea alea mo kinautolu pea taʻofituʻu ‘i he matapā pē ‘oku teʻeki te nau hū mai ki loto ‘o kapu ‘a e familí, Siasí, ‘a e koló mo e fonuá.
Ko e hofangahau ko e ʻaiʻangameʻa ‘oku faʻo ai ‘a e malohinga ‘o e kaufaná, ko e ngaahi foʻi ngahau ‘oku ‘osi teuteuʻi ke hangatonu mo fakamasila. ‘Oku toe ʻuhinga pē ko e hofangahau ‘oku faʻo ai ngaahi foʻi mahafu ‘o e meʻafaná. Ko e hofangahaú, naʻe ai ‘a e ngaahi foʻi maka ‘o e makatā . Ko e hofangahau ‘oku monūʻia, ‘a e hofangahau ‘oku faʻo ai ‘a e ngaahi foʻi ngahau mo e mahafu lelei ‘oku filifili lelei mo ngaohi lelei.
Ka ‘oku ‘uhinga heni ‘a e Saamé ki he hofangahau naʻe ‘alu mo Tevita ke lavaʻi pe tukuhifo ‘aki e fuʻu saianiti ko Kolaiaté. Neongo ko e hofangahau pe makatā naʻe ‘ai ki ai ha foʻi valevaleʻi maka, ka naʻe ‘i ai e huafa ‘o Sihova pea talu ai ‘a ‘ene hikihaʻaki e fuʻu toʻa ko Kolaiate. Pea ko e alea mo e talatau ia, naʻe fai ‘e Kolaiate mo Tevita, ʻia I Samiuela 17: 44& 45. Pehē atu ‘a Kolaiate, “ Ko ha kulī au ‘oku ke haʻu ai kiate au mo e tokotoko na. Haʻu kiate au kau ʻatu ho kakano ki he manupuna ‘o e ‘atā mo e manu ‘o e vaó” . Tali mai ‘e Tevita, “ ‘Oku ke haʻu koe kiate au mo e heletā mo e ongo tao: Ka ko au, ‘oku ou ‘alu atu kiate koe ‘i he hauafa ‘o Sihova Sapaoti”. Ko e hofangahau monūʻia ia. Ko e toʻa kae fonu ‘ene hofangahau ‘i he huafa ‘o Sihova, “Monuʻia ā ka ko e toʻa ‘oku fonu ai ‘ene hofangahau na”.
Ko e tangata alea taú, ‘oku tatau nai ia mo e tangata fakahoko tā he faiva kilikiti. Ka mālie ‘a ‘ene fakahoko ʻa e ʻuluaki tā ‘o e vaʻingá pea ‘oku ne ‘omi e fuʻu ivi lahi ki he kau vaʻingá. Naʻa mo e talifakí ‘e maʻu ivi mo fiefia pe ia he ‘aho ko iá. ‘Oku pehē e meʻa ‘oku taku ‘e he fa’u Saame, ‘E ‘ikai mā ‘a e faʻahinga ko iá, ‘Oka nau ka alea mo honau ngaahi filí ‘i he matapā”, ko e lea mei he malaʻe tau.
‘Oku ‘ikai ‘uhinga ‘a e alea mo e filí ke te tali ‘a e fakatauele mai ‘a e filí. Ka ‘oku ‘i ai ‘a e meʻa ‘oku faiʻaki ‘ete alea ‘oku ui ‘e he ‘Aposetolo ko Paulá, ko e teunga tau faka-‘Otua ki he kakai ’o e Siasí, ‘Efesō 6: 14-17: “Noʻo ‘a e kongaloto ‘aki ‘a e faimoʻoni. Kofu tau ko e maʻoniʻoni. Topuvaʻe ‘aki ‘a e Kosipeli fakamelino. ‘Ai ‘a e pā ko e tui mo e heletā, ko e folofola ‘a e ‘Otua”. Ko e meʻa fai ia ‘o e alea mo e fili ‘i he matapā.
Ko fekau ia ke fakafoʻou ʻaki ʻetau fānaú. Ko e fakafoʻou ʻetau fānaú ‘i he ngaahi hofangahau moʻui ko e famili, Siasi, ʻapiako, kolo mo Tonga fakakātoa foki ‘aki ‘a e huafa ‘o Sihova Sapaotí. Kae Toʻa ai ʻetau fānaú ʻi he Tui Faka-Kalisitiané mo e maʻu ai ‘a e monū’ia, “Monūʻia ā, ka ko e toʻa. Kuo fonu ai ‘ene hofangahau na: ‘E ‘ikai mā ‘a e faʻahinga ko iá, ‘Oka nau ka alea mo honau ngaahi filí ‘i he matapā”.
